Ten serwis wykorzystuje pliki Cookie - więcej informacji X
Arete Audit

Walka z korupcją jak droga do Itaki, czyli o miejscu Polski w Indeksie Percepcji Korupcji Transparency International



If you not fight to end corruption and decay, eventually became part of it.
Joan Baez, piosenkarka

 
Wszyscy chcielibyśmy żyć w świecie, gdzie panują wysokie standardy etyczne, pracować w organizacjach posiadających zdrową kulturę organizacji. Polityki antykorupcyjne czy wszelkiego rodzaju działania ograniczające nadużycia to tylko narzędzia, które mają nam pomóc to osiągnąć.

Wszyscy musimy działać, każdy na miarę swoich możliwości. Jeśli nie będziemy przeciwstawiać się nie etycznym zachowaniem w końcu staniemy się ich częścią. Mówiąc bardziej poetycko: „Nie wolno ci nigdy zapomnieć o Itace, dotarcie do niej bowiem jest twoim przeznaczeniem.” (Konstandinos Kawafis)

Ostatnio opublikowany Indeks Percepcji Korupcji Transparency International (CPI TI) nie pozostawia złudzeń. Polska na drodze do bardziej uczciwego społeczeństwa utrzymuje trend spadkowy. W 2015 roku otrzymaliśmy 63 punkty i uplasowaliśmy się na 29 miejscu. Za 2020 otrzymaliśmy 56 punktów i spadliśmy na 45 miejsce.

Co ciekawe w tym samym czasie, kiedy opublikowano CPI, TI wskazała na zjawisko, które od dawna obserwujemy a mianowicie na  5 przypadku globalnych firm z państw takich jak Belgia, Francja, Luksemburg, Kanada, Szwajcaria w stosunku, do których toczą się postępowania dotyczące czynów korupcyjnych popełnionych poza ich granicami. CPI takich przypadku nie uwzględnia, odnosi się do sfery publicznej. Jednak sprawy korupcji dokonywanej przez wielkie korporacje nie schodzą z radaru TI i być może już wkrótce metodyki tworzenia indeksu CPI.

Pytacie mnie na szkoleniach (najbliższe szkolenie 03.03), co brane jest pod uwagę przy ocenianiu poszczególnym państw? Otóż analizowane są takie kwestie jak liczba przypadków:
  • korupcji w sektorze publicznym,
  • sprzeniewierzenia publicznych środków,
  • wykorzystania publicznej pozycji do celów prywatnych,
  • nepotyzm w służbie cywilnej,
  • zawłaszczanie obszarów państwa.
Jednocześnie TI patrzy na systemowe rozwiązanie, przede wszystkim na to, jak one działają. Tutaj mamy:
  • Zdolność rządu do wdrożenia mechanizmów uczciwości (systemowych rozwiązań jak np. te opisane w wytycznych OECD „ Uczciwość w życiu publicznym”),
  • Skuteczne ściganie skorumpowanych urzędników
  • Poziom biurokracji i nadmierne obciążenie biurokratyczne
  • Istnienie odpowiednich przepisów dotyczących ujawniania informacji finansowych, zapobiegania konfliktowi interesów i dostępu do informacji
  • Ochrona prawna sygnalistów, dziennikarzy i śledczych
Przez media społecznościowe przetoczyła się ostatnio dyskusja dot. osiągnięcia głównego celu Rządowego Programu Przeciwdziałania Korupcji na lata 2018-2020  (RPPK), jakim było otrzymanie 65 punktów w indeksie  CPI TI. Tylko, że jak popatrzymy na działania zaplanowane w ramach RPPK to nie odnosiły się one do wszystkich elementów ocenianych w ramach badania na potrzebny CPI.

Rozwiązania systemowe (jak np. te przyjęte w ustawie o zamówieniach publicznych), regulacje (np. implementacja dyrektywy o sygnalistach, ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych) plany są ważne i tworzą podstawę działania.

Jednak to, co na końcu będzie miało kluczowe znaczenie to kultura organizacji oparta o uczciwe działanie. Możemy mieć najlepsze rozwiązania systemowe na świecie, jeśli jednak ludzie nie będą ich przestrzegać efekt będzie mizerny. Zapytałam ostatnio (początek stycznia 2021) studentów jakie widzą przeszkody w etycznym dzialaniu organizacji (slajd po prawej), nikt nie napisał, że jest to brak odpowiednich procedur.

Zapisy „Wytycznych w zakresie tworzenia i wdrażania efektywnych programów zgodności (Compliance) w sektorze publicznym”, opracowane w ramach RPPK, wskazują na potrzebę budowania kultury organizacyjnej opartej o uczciwość. Wytyczne są ogóle jednak dają nadzieję na pozytywną zmianę.

Z moich obserwacji wynika, że wciąż w organizacjach brakuje np. identyfikacji ryzyk nadużyć w poszczególnych procesach, procedur zarządzania konfliktem interesu, informacji dla interesariuszy jakie obowiązują (o ile w ogóle zostały ustanowione) polityki prezentowe. No i niestety są instytucje, w których brakuje przykładu z góry, bez którego nie da się zbudować etycznej kultury organizacji.

Nie pozostaje nic innego jak wziąć się do pracy i działać na rzecz rozwoju etycznej kultury organizacji.
 
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o budowaniu kultury organziacji, wytycznych CBA czy budowaniu systemów ograniczajacych nadużycia, zapraszam Cię nas szkolenie Przeciwdzialenie korupcji 03.03.2021.

PS.
Ostatnio szukam elementów/inspiracji związanych z budowaniem kultury etycznej w sztuce, muzyce, literaturze i pochyliłam się nad wierszem Konstandinos Kawafis, Itaka, i pomyślałam, że może być piękną metaforą drogi osób walczących z nadużyciami.
 
„Nie obawiaj się Lestrygonów i Cyklopów
ani gniewnego Posejdona. Nigdy
nie spotkasz ich na swojej drodze,
jeżeli myśli twe będą wysokie
i jeśli nigdy ani ducha twego, ani ciała
nie dotkną pospolite uczucia.
Ani Lestrygonów, ani Cyklopów,
ani Posejdona szalonego nie ujrzysz nigdy,
jeżeli ich nie kryjesz w głębi własnej duszy,
Jeśli własna twa dusza nie wznieci ich przed tobą.”



Dziękuję, że przeczytałaś/przeczytałeś  mój tekst do końca. Jeśli  ten tekst Cię zaciekawił, bądź po prostu jest użyteczny na tyle aby go zacytować, pamiętaj  proszę, że wyrażam zgodę na cytowanie pod warunkiem podania źródła cytatu: Olga Petelczyc, Arete Audit.

Jeśli chcesz być na bieżąco z kolejnymi wpisami lub wybranymi przeze mnie interesujacymi publikacjami wystarczy, że dołączysz do mnie na Linkedin lub polubisz moją stronę na Facebook'u: Olga Petelczyc - o audycie odpowiedzialnie.
Zachęcam też do dołączenia do NEWSLETTERA, zero spamu tylko wartościowe treści jakie przygotowuje dla społecznosći #Audittalks.
« powrót